Συχνές ερωτήσεις (FAQ)

Κάθε άνθρωπος φυσιολογικά καθ΄ όλη τη διάρκεια της ζωής του αποκτά 52 δόντια. Τα 20 πρώτα ονομάζονται νεογιλά και εμφανίζονται στην στοματική κοιλότητα σταδιακά από την ηλικία των 6 - 36 μηνών. Από την ηλικία των 6 - 18 ετών εμφανίζονται τα 32 μόνιμα δόντια. Από τα 6 - 12 έτη ο οδοντικός φραγμός του ανθρώπου ονομάζεται μεικτός, γιατί αποτελείται από νεογιλά και μόνιμα δόντια, τα οποία σταδιακά αποπίπτουν και ανατέλλουν σταδιακά.

Η προληπτική επίσκεψη στον οδοντίατρο ακόμα και αν δεν υπάρχουν εμφανή προβλήματα είναι πολύ σημαντική. Τα περισσότερα οδοντικά προβλήματα 9 (π.χ. αρχόμενες τερηδόνες, ουλίτιδες) αν αντιμετωπιστούν σε αρχικά στάδια μειώνεται η επεμβατικότητα του οδοντιάτρου, ο χρόνος καθώς και το κόστος της θεραπείας.

Στην πλειονότητα των ασθενών, το καθημερινό βούρτσισμα δύο φορές ημερησίως είναι αρκετό (πρωί - βράδυ). Εκτός του βουρτσίσματος, κατά την διάρκεια της ημέρας η χρήση οδοντικού νήματος και στοματικού διαλύματος είναι πολύ βοηθητική στην διατήρηση της καλής στοματικής υγιεινής.

Υπάρχουν βέβαια και ορισμένες περιπτώσεις (π.χ. ασθενείς σε ορθοδοντική θεραπεία, ασθενείς κατόπιν χειρουργικής επέμβασης, κ.τ.λ.) που τα σχήματα στοματικής υγιεινής τροποποιούνται και εξειδικεύονται.

Η αιμορραγία των ουλικών ιστών κατά τη διάρκεια του βουρτσίσματος οφείλεται συνήθως στην ύπαρξη έντονης μικροβιακής πλάκας και τρυγίας στην επιφάνεια των δοντιών. Υπάρχουν βέβαια και παράγοντες που μπορεί να εντείνουν το πρόβλημα (π.χ. κακότεχνες προσθετικές αποκαταστάσεις, ορμονικές μεταβολές). Η ενδεδειγμένη θεραπεία είναι η υπερουλική και/ή υποουλική αποτρύγωση (καθαρισμός) και η εκμάθηση του ορθού τρόπου βουρτσίσματος.

Η κακοσμία του στόματος σε ποσοστό 90% οφείλεται σε τοπικά αίτια και μόλις το 10% οφείλεται σε γενικά.

Η φυσιολογική η παροδική κακοσμία του στόματος παρουσιάζεται κατά το πρωινό ξύπνημα, λόγω του λιμνάζοντος σάλιου. Επίσης, φυσιολογική κακοσμία μπορεί να προκαλέσει η κατανάλωση συγκεκριμένων τροφών όπως το σκόρδο, το κρεμμύδι, τα καρυκεύματα, οι πρωτεΐνες, το αλκοόλ, το κάπνισμα, αλλά και η στέρηση νερού ή μερικά φάρμακα που προκαλούν τις περισσότερες φορές ξηροστομία.

Αντίθετα, η παθολογική κακοσμία μπορεί να είναι ενδοστοματική ή εξωστοματική. Στα ενδοστοματικά αίτια κατατάσσονται παθολογικές καταστάσεις της στοματικής κοιλότητας, όπως οι προσθετικές εργασίες με κακή εφαρμογή, οι ολικές οδοντοστοιχίες, η τερηδόνα, η ουλίτιδα, η περιοδοντίτιδα, τα οδοντικά αποστήματα, οι «πληγές» (εξελκώσεις) του βλεννογόνου, ο καρκίνος στόματος, η ακτινοθεραπεία και ορισμένα φάρμακα. Η παθολογική κακοσμία εξωστοματικής προέλευσης είναι λιγότερο συχνή και μπορεί να οφείλεται σε προβλήματα του αναπνευστικού (π.χ. ρινίτιδα, ιγμορίτιδα, φυματίωση), του γαστρεντερικού (π.χ. γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού), σε κάποια μεταβολικά νοσήματα (π.χ. σακχαρώδης διαβήτης) ή σε ανεπάρκειες οργάνων (π.χ. νεφρά, ήπαρ). Σε αυτές τις περιπτώσεις η κακοσμία αντιμετωπίζεται μετά από τη θεραπεία της εκάστοτε νόσου από τους αρμόδιους γιατρούς.

Η καλύτερη ηλικία ενός παιδιού για την πρώτη επαφή με τον οδοντίατρο είναι αυτή των 6 μηνών. Σε οποιαδήποτε περίπτωση, μέχρι τα πρώτα του γενέθλια, το παιδί πρέπει να έχει επισκεφτεί έναν οδοντίατρο ή έναν ειδικό παιδοδοντίατρο για μία πρώτη εξέταση και για την παροχή των πρώτων πληροφοριών σχετικά με την στοματική υγιεινή στους γονείς. Εκτός από την διάγνωση πιθανών προβλημάτων τερηδόνας και ουλίτιδας, ο οδοντίατρος σε αυτή την ηλικία των μικρών ασθενών, μπορεί να διαγνώσει πιθανά ορθοδοντικά προβλήματα (κυρίως από τα 3 έτη), βλάβες από τη χρήση του μπιμπερό, της πιπίλας, του δακτύλου κ.ά.

Να τονιστεί ότι ακόμα και σε αυτή την ηλικία, τα παιδιά μπορεί να εμφανίσουν στοματολογικά προβλήματα, όπως κύστες ανατολής, ερπητική ουλοστοματίτιδα κ.ά. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η αντιμετώπιση του προβλήματος του παιδιού πρέπει να είναι άμεση. Η θεραπευτική αντιμετώπιση των παιδιών είναι διαφορετική από αυτή των ενηλίκων και αφορά κυρίως στην εφαρμογή προληπτικών προγραμμάτων από τον οδοντίατρο με φθοριώσεις και προληπτικών καλύψεων των οπών και των σχισμών των δοντιών και στην εκπαίδευση στοματικής υγιεινής και μη τερηδογόνου διατροφής.

Η τερηδόνα είναι μία πολυπαραγοντική νόσος που καταστρέφει τους σκληρούς ιστούς των δοντιών. Η τερηδόνα είναι νόσος που οφείλεται σε μικροοργανισμούς που υπάρχουν φυσιολογικά στην στοματική κοιλότητα και έχουν την ικανότητα να διασπούν τους υδατάνθρακες παράγοντας οξέα, τα οποία διαβρώνουν την επιφάνεια του δοντιού.

Αν δεν θεραπευθεί έγκαιρα, εξελίσσεται και οδηγεί στην σταδιακή καταστροφή του δοντιού με συνέπεια την έμφραξη (σφράγισμα), την ενδοδοντική του θεραπεία (απονεύρωση) και πιθανότατα την εξαγωγή του. Η νόσος οφείλεται στην αλληλεπίδραση πολλών παραγόντων, οι οποίοι επηρεάζουν την έναρξη αλλά και το ρυθμό εξέλιξής της. Οι παράγοντες αυτοί είναι:

1. Τα βακτήρια που προσκολλώνται πάνω στα δόντια (μικροβιακή πλάκα)
2. Η συχνότητα κατανάλωσης ζαχαρούχων τροφών
3. Η ανθεκτικότητα του ίδιου του δοντιού
Η τερηδόνα μπορεί να προσβάλλει άτομα όλων των ηλικιών, αλλά κυρίως τα παιδιά και τους νεαρούς ενήλικες.

Ο καρκίνος του στόματος αποτελεί τον 6ο συνηθέστερο καρκίνο παγκοσμίως. Οι βλάβες μπορεί να αναπτυχθούν σε όλη την έκταση και τους ιστούς της στοματικής κοιλότητας με πολλαπλές κλινικές εικόνες. Η πρόληψη αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της θεραπείας, καθώς οι περισσότερες κακοήθειες του στόματος εξελίσσονται από προκαρκινικές καταστάσεις, οι οποίες αν αντιμετωπιστούν έγκαιρα είναι ιάσιμες. Οι κυριότεροι αιτιολογικοί και προδιαθεσικοί παράγοντες είναι οι εξής:

Το κάπνισμα. Σχεδόν το 80% των ασθενών με καρκίνο του στόματος είναι καπνιστές. Ο κίνδυνος είναι υψηλότερος στους καπνιστές πίπας ή πούρων, ενώ ιδιαίτερα αυξημένη συχνότητα παρατηρείται σε αυτούς που μασούν τον καπνό.

Το αλκοόλ. Παίζει συνεργικό ρόλο στην ανάπτυξη κακοηθειών, ενισχύοντας την καρκινογόνο δράση του καπνού. Όσο υψηλότερη η περιεκτικότητα σε αλκοόλ, τόσο εντονότερη η συνεργική δράση.

Η υπεριώδης ακτινοβολία. Θεωρείται αιτιολογικός παράγοντας κυρίως για τον καρκίνο του κάτω χείλους, σε ασθενείς που για επαγγελματικούς λόγους, είναι εκτεθειμένοι στον ήλιο (ψαράδες, αγρότες, εργάτες κ.λπ.).

Ογκογόνα γονίδια. Κάτω από την επίδραση διαφόρων παραγόντων όπως ογκογόνοι ιοί, ακτινοβολία, χημικά κ.λπ. μπορεί να ενεργοποιηθούν και να προκαλέσουν τη νόσο.

Ανοσοκαταστολή. Η χρήση ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων δύναται κάποιες φορές να αναστείλει τη φυσική προστασία από τον ίδιο τον οργανισμό στην ανάπτυξη κακοήθων όγκων.

Ογκογόνοι ιοί. Διάφοροι ιοί, όπως ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων, ο ιός του απλού έρπητα, κ.τ.λ. έχουν ενοχοποιηθεί για τη δημιουργία καρκίνου της στοματικής κοιλότητας.

Η έλλειψη σιδήρου. Συσχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του στόματος, του οισοφάγου και του φάρυγγα.

Η έλλειψη βιταμίνης Α. Η παρουσία της ασκεί προστατευτικό ρόλο στην εμφάνιση του καρκίνου, ενώ ευνοεί τη δημιουργία της νόσου. Ο ιός του θηλώματος και ο ιός του απλού έρπητα ενοχοποιούνται για τη δημιουργία καρκίνου της στοματικής κοιλότητας.

Τριγμός ή βρουξισμός ή Σύνδρομο Κροταφογναθικής Διάρθρωσης είναι η κατάσταση που περιγράφεται με το ασταμάτητο τρίξιμο και σφίξιμο των δοντιών, ακούσια και σε ακαθόριστες ώρες. Οι βρουξιστές συνήθως αγνοούν την απόκτηση αυτής της συνήθειας και δε γνωρίζουν ότι υπάρχει θεραπεία μέχρι να παρουσιάσουν ζημιά στο στόμα και τα δόντια ή να ανακαλύψει ο οδοντίατρος το πρόβλημά τους σε μία επίσκεψη ρουτίνας. Για την εμφάνιση του βρουξισμού ενοχοποιούνται το έντονο στρες και η αγχώδης και ανταγωνιστική προσωπικότητα του ατόμου. Ο βρουξισμός μπορεί να εμφανιστεί και στα παιδιά. Οι βλάβες που προέρχονται από τον τριγμό συχνά περιλαμβάνουν τα ακόλουθα συμπτώματα :

- φθαρμένα δόντια
- πόνος στο πρόσωπο
- υπερευαίσθητα δόντια
- τάση στο πρόσωπο και στους μύες της γνάθου
- πονοκεφάλους
- παρέκκλιση της γνάθου
- καταστροφή στην αδαμαντίνη των δοντιών, με αποκάλυψη του εσωτερικού του δοντιού (οδοντίνη)
- ξηρός κρότος στην κροταφογναθική άρθρωση
- τραυματισμός του εσωτερικού της παρειάς